Chiều Vỹ Dạ

......

....

HAI NGƯỜI CHÁU

..

TÁC GIẢ: TÔN NỮ TRI TÚC

..

Chiều Vỹ Dạ thật êm đềm, người buôn bán gánh hàng về sau buổi chợ, mấy chú mục đồng lững thững dắt trâu về chuồng, từng toán học trò trường Thế Dạ đi bên nhau cười cười nói nói trên quãng đường về.

..

Tôn Nữ Ngộ Khê ra đón chúng tôi ở đầu làng, tay khum khum che miệng nói nhỏ với cả bọn một tin mới toanh nóng hổi: "Có một anh Bắc kỳ lạ hoắc tới ở làng mình, các chị ơi." Tôi nhanh nhẩu điều tra lý lịch thì biết anh đó tên Trọng Hiếu, quê nội ở Hà nội, quê ngoại ở Huế, học lớp đệ Nhất Khải Định, hơn mỗi đứa chúng tôi ba tuổi.  Điều thích thú bất ngờ là Hiếu phải gọi tôi bằng dì vì mẹ Hiếu là con gái của bác tôi.  Thoạt nhìn, thấy Hiếu nhu mì làm sao!  Từ Bắc mới vào Trung còn lạ lùng bỡ ngỡ vì chưa quen biết ai nên Hiếu phải đạp xe mỗi ngày lên chơi với mụ dì nho nhỏ ...

..

Bác tôi có một vườn ổi, thứ ổi vỏ xanh ruột hồng, khi chín ngọt lịm, ăn mà mê luôn!  Tôi thường đến thăm bác, lân la hỏi chuyện gần xa, rồi cuối cùng xin leo lên cây ổi, nhưng cả trăm lần như một, lần nào bác cũng tự tay lấy khèo hái cho tôi vài ba trái, còn thì bác để dành bán lấy tiền mua cau trầu.  Từ ngày có cháu Hiếu về, tôi được ăn ổi đến no say.  Bác tôi không ngờ đã nuôi ong tay áo.  Bác thường than phiền với Hiếu: "Có đứa nào vào vườn bẻ trộm hết ổi của bà ngoại rồi, cháu ơi!"

..

Một hôm Hiếu đến tìm tôi, mặt hầm hầm tức giận:

-  Dì nói với mấy người bạn của dì từ nay đừng phá tôi nữa.  Con gái Huế đi một mình thì ẻo lả như lướt gió lướt mây, vậy mà khi đi ba hoặc bốn người thì như bầy giặc, phá phách vàng trời!

Tôi hỏi:

-  Có chuyện chi rứa?  Đứa mô dám chọc Hiếu?

-  Tức mình quá, có cái xe đạp bị đứt dây thắng mấy ngày nay chưa có tiền sửa, phải chờ đầu tháng lãnh mandat, thành thử đi xe đạp phải thắng bằng chân.  Đi đường sợ tông nhầm người ta muốn chết.  Mỗi lần thấy mấy cô xa xa là đằng này lo bấm chuông leng keng để các cô tránh vô lề đường.  Mọi ngày vẫn thế có sao đâu.  Hôm qua chẳng hiểu sao các cô trở chứng, chờ cho xe mình sắp qua mặt thì dăng ra đi hàng ngang làm Hiếu thắng không kịp nên té nhào chụp ếch.  Sách vở rơi tung tóe, áo quần bê bết bùn đất.  Vậy mà các cô có vẻ thích chí, ôm nhau cười khúc khích nữa chứ!

Tôi xúi dại:

-  Lần sau Hiếu cứ tông xe vô chúng nó cho té lăn chiên đổ đèn cho bỏ ghét.

Hiếu thật thà:

-  Xe mình không có thắng, đi tới đâu cũng là lỗi ở mình.

Tôi lên giọng kẻ cả:

-  Thôi Hiếu yên tâm đi, ngày mai dì bắt tụi nó xin lỗi Hiếu.  Mà đứa nào phá?  Hiếu có nhớ mặt biết tên không?

-  Thì bầy con gái Vỹ Dạ chứ còn ai vào đây: Diệu Tiên, Diệu Uyển, Lê Ẩn, Hỷ Khương.

Tôi không nhịn được cười vì tụi nó là bồ ruột của tôi.  Bỗng dưng tôi nổi hứng muốn về hùa với các bạn để trêu Hiếu.  Tôi so vai rụt cổ làm bộ sợ hãi:

-  Trời ơi, tưởng ai chứ mấy đứa nớ chưởng lực cao siêu lắm.  Dì không dám mô.

Rồi hai dì cháu cùng phá ra cười.  Tiếng cười trong vắt như thủy tinh ngày ấy vẫn còn vang mãi trong tiềm thức tôi, âm vang rộn ràng tưởng chừng như bất tận.

..

*

*  *

Người cháu thứ hai - tên Vĩnh Quý -  gọi tôi bằng cô cũng có nhiều kỷ niệm đáng nhớ.  Ranh giới nhà Quý và nhà tôi là hàng rào bông cẩn.  Hai cô cháu rủ nhau khoét một lỗ hổng dưới hàng cây bằng lỗ chó chui để qua lại cho tiện, khỏi phải đi vòng ngõ trước mất công.

..

Vườn nhà Quý có cây dâu đất trái chua lè, ai nếm cũng rùng mình, vậy mà tôi cũng không tha, ăn non từ thuở trái dâu chưa tượng hột.  Cây dâu này thật đặc biệt vì dưới gốc lúc nào cũng có khoảng vài chục con sâu róm lông xù, hai con mắt thao láo đen ngòm như con ma kẹ.  Tôi phải bẻ que gắp từng con ném xuống vũng sình rồi mới dám leo lên.

Những lần cô cháu cãi lộn, Vĩnh Quý thường nói xấc: "Tại cô ăn dâu nhà tui nhiều quá cho nên chừ giọng cô the thé chua lè giống như trái dâu non."

Tôi với hắn xung khắc nhiều vấn đề, tuy vậy vẫn thường xuyên chơi với nhau.  Có lần tôi đi phố mua hàng may áo Tết bị hắn chê: "Màu áo chi mà xấu hoắc!", hoặc khi tôi đọc những bài thơ mới, hắn kêu: "Lời thơ chi mà vô duyên òm!"  Hắn mê đồ cổ, càng cổ hắn càng quý hóa nâng niu.  Hắn mê hát bộ và thường ngâm nga bài Nam Ai tựa đề "HuyềnTrân Công Chúa", vừa ca vừa lim dim hai mắt:

..

Nước non ngàn dặm ra đi

Mối tình chi

Mượn màu son phấn đền nợ Ô Ly

Đắng cay vì đang độ xuân thì

Số lao đao hay vì duyên nợ gì?

Má hồng da tuyết, cũng liều như

hoa tàn trăng khuyết ...

..

Rồi Quý tự khen: "Hay thật là hay!"  Bài hát cũng dễ hiểu, nhưng vốn sẵn có ý tưởng chống đối trong đầu nên tôi nói khích cho bỏ ghét: "Bài hát nói chi tau không hiểu mô tê chi cả!"

..

Sách truyện của tôi là  Nắng Trong Vườn, Hoàng Hôn Thắm, Phấn Thông Vàng, Bướm Trắng, Hồn Bướm Mơ Tiên.  Sách của Quý là Tây Du Ký, Phi Lạc Sang Tàu, Tiêu Sơn Tráng Sĩ, Tam Quốc Chí, Thủy Hử.  Đầu óc Quý chứa đầy chữ Nho và văn thơ cổ.  Có lần hai cô cháu đến nhà cụ Ưng Bình Thúc Giạ, chui vào vườn định bẻ trộm hoa ngọc lan, nhưng chưa hái được hoa thì đã thấy cụ đứng đó rồi.  Thấy tay cụ cầm một cuốn thơ Đường, Quý bèn tán gẫu rồi xin dịch thử vài câu:

..

Quân tri thiếp hữu phu

Tặng thiếp song minh châu

Cảm quân triền miên ý

Hệ tạ hồng la nhu

..

Quý dịch là:

Chàng hay em có chồng rồi

Thương em chàng tặng một đôi ngọc lành.

Thương chàng không biết bao tình

Em đeo trong áo lót mình màu sen.

..

Ưng Bình Thúc Giạ tiên sinh khen ngợi thằng bé nhỏ tuổi tài cao.  Cụ đặt cho nó bút hiệu Trúc Hiên, tức là cây trúc mọc ở mé hiên nhà.  Chờ cho Vĩnh Quý trèo lên cây ngọc lan, cụ cúi xuống nói nhỏ với tôi rằng: "Bài thơ khi nãy của Ngô Tất Tố dịch chứ không phải của nó."  Sợ tôi cười chọc quê Vĩnh Quý, cụ lắc đầu ra dấu bảo tôi im.

...

Thành thật mà nói, môn Việt văn Vĩnh Quý giỏi hơn tôi nhiều.  Nhờ nó "gà" cho tôi làm bài ở nhà nên những bài giảng văn, bài thuyết trình của tôi xuất sắc hẳn.  Có điều tôi ghét nó dễ sợ vì nó hay canh chừng tôi, cấm tôi cười toe toét ngoài đường hay ngồi chòm hỏm ăn hàng giữa chợ.  Tôi ra đường không đội nón là nó xách nón chạy theo: "Cô ơi, làm ơn đội nón che bớt cái mặt cho có vẻ e lệ thẹn thùng một chút, chứ đi đầu trần để cái mặt chơ hớ ngó thiệt vô duyên."  Có mấy anh học trò lớp lớn muốn ve vãn làm quen với tôi là hắn sứng sộ khiến họ phát ngán phải bỏ đi.

..

Một lần, Thu, bạn tôi, có tập nhạc mới, tôi muốn mượn về nhà chép nhưng Thu nói: "Tập nhạc ni của anh mình, mình phải về hỏi lại đã.  Nếu được, chiều nay mình mang lại."  Chiều hôm ấy Thu không đến mà ông anh của Thu mang tập nhạc đến tận nhà cho tôi mượn.  Tôi giật mình vì ông anh của Thu chính là anh chàng vẫn đứng ở Đập Đá nhìn tôi đi học mỗi ngày.  Tôi hồi hộp cảm động trong lúc anh chàng ngập ngừng lúng túng:

-  Thu nhờ tôi mang tập nhạc đến.

-  Dạ

-  Tôi không ngờ ở Vỹ Dạ nhà nào cũng có hoa phong lan.  Hoa đẹp quá.

-  Dạ

-  Thu nhờ tôi hỏi ... chủ nhật này cô có đi biển Thuận An với nó không?  Bọn chúng tôi định đi chơi biển một ngày.  Nếu có cô cùng đi thì vui biết mấy.  Mong cô nhận lời.

..

Câu chuyện đến đó thì Trúc Hiên Vĩnh Quý lù lù chạy ra: "Cô ơi, bà gọi cô tề."  Tôi đành lí nhí mấy câu cảm ơn rồi xin cáo lui.  Tôi vừa quay lưng đi vào trong thì Vĩnh Quý chạy theo cười hích hích: "Cô ơi, không có ai kêu cô cả.  Cháu giả bộ đó."  Tôi nổi sùng chụp ngay cuốn tự điển ném vào hắn:

-  Mi ác lắm, răng không để tau nói chuyện lâu lâu một chút?

-  Trời ơi!  Thiên thần hiện trên mây có một phút mà cô hiện đến hai phút là quá nhiều rồi.  Còn kêu ca chi  nữa!

Tôi tiếc rẻ:

-  Anh chàng có duyên quá!

-  Duyên chi mà duyên.  Hắn trán ngắn, lưỡng quyền nhỏ, tướng sát thê rõ ràng.  Cháu ngắm cho cô không được rồi đa!

Tôi cay cú gào to:

-  Chắc tau phải dọn nhà đi ở chỗ khác chứ ở gần mi e tau thành gái già ở quá mất thôi!

-  Cô ni lãng xẹt, ăn nói chi tào lao rứa!  Cô còn trẻ lo chi cho thêm phiên hè!  Thôi học đi cô ơi, mùa thi sắp tới rồi đó.  Nếu cô còn giận thì tay cháu đây, muốn ngắt véo mấy cái thì cứ ngắt đi!  À quên, có hai câu thơ cháu mới làm tặng cô đây:

Cô ơi, cô dễ thương nhất đời

Mà cô đa sự, đến thợ trời cũng phải thua.

...

Thấy đứa cháu khuyên nhủ chân thành, tôi cũng cảm động, nguôi cơn giận.

..

Thi đậu phổ thông xong, tôi ghi danh học trường Khải Định, hiệu trưởng là thầy Nguyễn văn Hai.  Lớp đệ Tứ B1 trường Đồng Khánh có tất cả 40 nữ sinh, trong số đó có 37 người đầu óc tỉnh táo, thông minh sáng suốt, ghi danh vào các ban Toán, Lý Hóa, Vạn Vật.  Còn lại ba đứa lãng tử, cười khóc thất thường, chọn ban Văn Chương-Sinh Ngữ, đó là Bùi thị Bích Hà, Nguyễn thị Túy Hồng và tôi.  Bầy con gái còn ríu ra ríu rít bên nhau trong sân trường Khải Định một thời gian ngắn ngủi vài ba năm nữa để rồi sau đó mỗi đứa bay đi một phương trời xa lạ...

..

Dù đến nay với bao nhiêu năm tháng chồng chất lên tuổi đời, dù xa cách Huế hàng ngàn vạn dặm, đối với tôi những kỷ niệm dễ thương của thời thơ ấu ở Huế đã trở thành một ngôi nhà thân yêu mà tâm hồn tôi luôn luôn muốn tìm về...

..

Tác giả: Tôn Nữ Tri Túc

..

Trương Mỹ-Vân (ĐK 67) sưu tầm

....

ĐÊM TÀN BẾN NGỰ
Nhạc: Dương Thiệu Tước
Tiếng hát: Ngọc Hạ

...

..